To jest stara wersja strony!


Jung i dajmony

Jak zostało to wspomniane we wstępie, dajmony jako archetypy, byty podświadome, istniały z nami zawsze. Są rezultatem naszej obecności w społeczności ludzkiej, formą przystosowania umysłu do obcowania z zewnętrznym światem.

Niektóre archetypy wychodzą ponad ograniczenia pojedynczego umysłu i stają się wspólnymi doświadczeniami całych społeczności lub kultur. Za przykład posłużyć może wiązanie koloru niebieskiego ze smutkiem, lub wzniesiona pięść jako symbol walki i sprzeciwu.

Carl Gustav Jung, twórca psychologii analitycznej, jako pierwszy zdołał wyodrębnić owe byty i nadać im nazwę archetypów. Problem stanowi jednak rozpoznanie gdzie mogą się one znajdować w naszych umysłach.

Jung dzielił ludzki umysł na warstwy, były to w kolejności:

  • Persona

Najbardziej zewnętrzna warstwa psychiki. Jest to kombinacja etykiet i masek, jakie nosimy w społeczeństwie. To jest warstwa, którą na co dzień dostrzegają spotykający nas ludzie.

  • Ego

Nasza świadomość. To jest ta część ciebie, o której myślisz, mówiąc Ja lub Mnie.

  • Nieświadomość indywidualna

Nieświadomość indywidualna stanowi obraz wszystkich wypartych ze świadomości elementów – cech, wspomnień, myśli, fantazji i popędów. Choć pozostające poza bezpośrednim odbiorem mają one jednak ogromny wpływ na nasze świadome myśli i zachowania, w tym odruchowo przenosimy je na otaczające nas osoby. Stąd często biorą się zarówno pozytywne (np. miłość od pierwszego wejrzenia) jak i negatywne (np. nieuzasadnione uprzedzenia) reakcje na innych ludzi1).

Jung uważał, że akceptacja posiadania mroczniejszej strony własnego Ja ze wszystkimi jej negatywnymi elementami jest „Pierwszym Aktem Odwagi”2). Psychologowie zgodnie uznają, że utrzymywanie kontaktu z nieświadomością i drzemiącymi w niej archetypami za proces konieczny dla utrzymania psychicznego zdrowia3).

Nieświadomość indywidualna stanowi właśnie miejsce w którym znajdują się wszystkie wypracowane przez człowieka archetypy, zarówno te złe, jak i te dobre. W niej również znajdują się dwa podstawowe archetypy będące fundamentami, z których pochodzi koncepcja dajmonów – są to anima i animus.

Anima jest to kobiecy ideał drzemiący w psychice każdego mężczyzny. Stanowi on obraz idealnej partnerki życiowej. Animus natomiast jest to kobiecy wzorzec idealnego mężczyzny ukryty w nieświadomości każdej kobiety 4).

Wiele cech łączy dajmony Pullmana z animami i animusami. Jung sam określał te archetypy jako „Obraz duszy” danej osoby5), na korzyść tej teorii wpływa również fakt przeciwieństwa płci dajmona do jego posiadacza. Ponadto Jung sam opisał zdarzenie, w którym jego anima, na podobieństwo dajmona, zwróciła się do niego określając, że temu co robi bliżej do sztuki niźli nauki. Zignorował ją wówczas, jednakże okazało się, że w jej słowach drzemie wiele racji, której Jung świadomie nie chciał przyznać6).

Dzisiejsza psychologia koncentruje się głównie na wymiernych aspektach mózgu i zachowań, gdyż nie można udowodnić niczego o podświadomości danej osoby. Jest ona jedyną rzeczą, która pozostaje całkowicie prywatna. Z powodu tego, że w przypadku umysłu wszystko pozostaje niewymierne, zagłębianie się w czyjąś psychikę jest bardziej sztuką niż nauką. Oczywiście, dziedzina ta nie staje się przez to mniej wartościowa, jednak, jak się okazuje, dzieła sztuki i literatury mogą ujawnić równie wiele informacji o człowieku, który je stworzył, jak eksperyment psychologiczny. Gdy Jung wciąż jest respektowany przez dzisiejszych psychologów, jego prace, oprócz w psychologii, znajdują zastosowanie także w analizach literatury. Jego anima miała więc rację.

Aktywna wyobraźnia

Aktywna Wyobraźnia7) jest terminem stosowanym przez Junga w stosunku do aktu wykorzystywania wyobraźni i medytacji w celu obcowania z podświadomością. Wyciszenie myśli i wykorzystywanie wyobraźni pozwala nam na prowadzenie dialogu z wytworzonymi przez nasze umysły postaciami, zarówno przypadkowymi np. widzianymi w snach ostatniej nocy, jak i celowymi, np. utożsamionymi częściami umysłu.

Zdaniem Junga umożliwienie podświadomości dostarczania odpowiedzi na zadawane pytania pozwala nauczyć się poznawać lepiej siebie w bardzo kompleksowy, wielopoziomowy sposób. Uosobienie fragmentu podświadomości (jak np. animy) pozwala rozpocząć budujący dialog, który w efekcie może stać się dobrą podstawą do stania się bardziej kompletną i samoświadomą osobą.

Istnieje wiele metod by to uczynić. Jung, jak wielu daemian, używał wizualizacji - starał się wyobrazić postać, do której adresował swoje wypowiedzi. Każdy może jednakże wypracować własną metodę komunikacji. Warto przy tym opierać się na tym co oczyszcza umysł np. automatyczne pisanie, taniec, malowanie itp.8).

1)
„Podróż na Wschód” Carl Gustav Jung
3)
„Doświadczenie religijne” Tadeusz Doktór
4)
„Kobiecość w mężczyźnie” Ole Vedfelt